Elias - the making of ... 22

Licht en donker, donker en licht

Woensdag 7 september, 07.00 uur: een auto schuift door de Nadorstweg in Middelburg. Als hij stopt gaat de voordeur van een woning zachtjes open … en even later weer zachtjes dicht. In het half duister - of zo u wilt … in het half licht - verschijnt daar het silhouet van de man die het straks moet gaan doen: 9 solisten, een orkest met ruim 40 musici en een bijna 100-koppig koor in de hand houden, laten zingen en spelen voor wat ze waard zijn, ruimte geven en met één draaiende handbeweging iedereen het zwijgen opleggen.
De maestro van VOV stapt in en wijst Martin de weg naar de beste én goedkoopste parkeerplaats op nog geen 500 meter van het Centraal Station van Den Haag. De hofstad kent hij op zijn duimpje: daar op het Koninklijk Conservatorium leerde hij de kneepjes van het vak.
Bizar, om vanuit Middelburg met de auto naar het Centraal Station van Den Haag te rijden? De feiten logenstraffen het: om kwart voor negen stappen de beide heren, na een woeste conversatie en een ontspannen file-loze rit op hun bestemming uit en krijgen al voor negen uur in de Huiskamer van CS Den Haag hun gewenste koffie aangereikt.Om kwart over negen arriveert Joke, de pas geworven beeld- en lichtregisseur uit Gorinchem, en om half tien Marc Pantus uit Amsterdam. Martin doet weer verslag.

Er is anderhalf uur de tijd om de dramatische lading van een paar delen van de Elias nog eens goed met elkaar door te exerceren. De Huiskamer is een rumoerige ruimte, het is er een komen en gaan van reizigers. Wij zitten er midden in. Hoe kun je in zo’n situatie muziek en tekst tot je laten doordringen of aan de ander iets daarover duidelijk maken? Marc heeft er met zijn expressieve vaardigheden geen probleem mee. Hij heft net zoals Elia menig keer zijn armen ten hemel en laat zijn machtige bariton door de ruimte gaan. Bij Elia’s aria ‘Es ist genug’ * zingt Marc ingetogen, en speelt Pim quasi de solopartij van de violoncello. Door zo in de partituur te duiken komen de beelden én kleuren vanzelf.

Marc blijkt ook aanwezig te zijn geweest bij de uitvoering van de Elias in de Westerkerk door Toonkunst Amsterdam. (Zie de journaals 14, 15 en 16). Na afloop heeft hij met Henk Neven gesproken, die daar de rol van Elia zong. Ook al heeft Marc de Elias vaker gezongen, hij was onder de indruk van de zwaarte van zijn partij: ‘Je moet proberen de pauze te halen, dan komt de rest vanzelf…’ Marc slaakt een zucht van verlichting als we vertellen dat hij ontheven is van het meezingen in de kwartetten en het dubbel-kwartet. Dat geeft lucht. Maar tegelijkertijd krijgt hij de vraag mee om een aantal scenes zonder partituur te zingen.
Over het slot van de Elias ontstaat nog een boeiende discussie. Marc vindt dat er sprake is van een dubbel-slot. Ook hij onderkent daarmee het dilemma waar Schubring Mendelssohn voor stelde. (Zie journaal 18). De Messiaanse verwachting blijft aan het slot van de Elias binnen de kaders van het Oude Testament. Mendelssohn laat de invulling ervan liggen voor zijn Christus-oratorium. Mendelssohn is daar nog aan begonnen, maar door zijn vroege dood is het nooit afgemaakt.
Vraag is of wij er een vorm voor kunnen vinden. Mendelssohn reikt het antwoord eigenlijk zo aan:
Aber einer erwacht von Mitternacht und er kommt vom Aufgang der Sonne…
Aan het slot van de Elias brengen alle solisten én het koor het licht weer terug in de kerk.

Sint Laurens, 10 september 2016

*Tip voor de luisteraars straks: in deze aria vloeien Mendelssohn en Bach samen.