Elias - the making of ... 27
Elias en het koor (8)
In de laatste week van oktober leidt Aleida Post, die in journaal nr. 17 aan u werd voorgesteld – was dat eigenlijk wel nodig? - de koorrepetitie. Pim en Jos genieten van een wel verdiend herfstverlof. De laatste nootjes worden er in gestampt; en de laatste loodjes wegen het zwaarst. Martin vertelt erover.
De Elias telt 22 koorstukken op totaal 42 nummers. Dat betekent op de avond van de 17e december heel hard werken voor het koor! Sommige koorstukken zijn kort maar krachtig, zijn onderdeel van de handeling, geven een reactie, bijvoorbeeld op koningin Izebel, die het volk ophitst om Elia te doden. In de Matthäus-Passion worden dat turbae genoemd: volksoproeren … Mendelssohn doet het op dezelfde wijze, alleen met meer muzikale dramatiek. Wat wil je: hij beschikt inmiddels over een groot orkest en al vanaf de eerste uitvoering van de Elias over een immens groot koor.
Maar het koor mag ook met hele korte zinnen het gebed van Elia - om regen - versterken. Kleine mini-koraaltjes, die even opgloeien en meestal in een bijna stilte eindigen. Als de regen dan komt, laat Mendelssohn het koor eerst slechts één frase zingen die drie keer herhaald wordt; ook een klein muzikaal juweeltje, zo uit de liturgie van de Lutherse kerk meegenomen: Danket dem Herrn, denn er ist freundlich, waarna Elia deze frase afmaakt met … und seine Güte währet ewiglich!
Andere koorstukken zijn daarentegen groots, vervuld van een nog grotere dankbaarheid, met veelal teksten ontleend aan de Psalmen. Voorbeelden: de slotkoor van deel 1 is op tekst van Psalm 93; het slotkoor van deel 2 op tekst van Psalm 8.
Koor nummer 5, dus nog tamelijk aan het begin van de Elias is weer een mengvorm: het begint met het volk dat klaagt en boos is: … de Heer ziet niet naar ons om, Hij spot met ons. Zijn vloek is over ons gekomen. Hij wil ons vervolgen. Hij wil ons doden!....
Maar dan komt er een totale omslag. Het koor is niet meer de stem van het volk, maar de stem van God. Mendelssohn laat God de woorden spreken van het Tweede Gebod uit 10 Geboden. Eerst heel ernstig (grave, staat er in de partituur): vergelding voor hen die Mij haten. Om vervolgens in een openbloeiende, wonderschone melodie Zijn barmhartigheid aan allen die Hem volgen te laten toekomen.
Ons koor mag dus vol aan de bak: de Elias is fysiek, psychisch en emotioneel een uitputtingsslag. Je moet ervoor - zoals ik al schreef in journaal nr. 15 - in topconditie zijn.
Sint Laurens, 28 oktober 2016
* toelichting bij de foto: het Mendelssohn-glas-in-lood-raam in de Thomaskirche in Leipzig. Aleida Post stuurde ons deze foto, met de wens die in dit raam staat:Lass es gelingen,Gott.