Elias - the making of ... 8

Elia in de passietijd: een bijzonder misverstand

Als Martin dit aan het schrijven is, is het overal ‘passietijd’. Nederland is weer in de ban van de Matthäus-Passion: zo'n 200 uitvoeringen zouden er dit jaar op de rol staan in de Lage Landen. In de Jacobskerk dit jaar echter geen Matthäus-Passion. Een mooie gelegenheid voor leden van de VOV om uit te waaieren over Zeeland en elders als gastzanger mee te doen. Martin zingt ‘m mee in Sliedrecht, en daar hoort hij (voor de zoveelste keer) Elia in de Matthäus-Passion voorbij komen.

De basis van de Matthäus-Passion is het Evangelie van Mattheus. Voordat Christus aan het kruis sterft spreekt hij nog woorden in het Aramees: Eli, eli lama sabachtani. De evangelist geeft daar meteen de vertaling bij: Mijn God, mijn God, waarom hebt u mij verlaten. Het volk op Golgatha hoort dat, maar verstaat de woorden niet goed. Het denkt dat Jezus Elia aanroept. Dus zingt het koor: Der rufet dem Elias.  Als Jezus dan een in zure wijn gedrenkte spons krijgt aangeboden, wil het volk eerst kijken of Elia ook echt komt om hem te helpen.  Het leeft in de verwachting van de terugkeer van Elia. Elia is voor de mensen, voorzover ze de Wet en de Profeten kennen, de grote profeet. Elia is niet doodgegaan, maar ten hemel gevaren. En Elia wordt op aarde terugverwacht als de Messias komt. Volgens het Mattheus-evangelie is Elia samen met Mozes al eerder aan Jezus en drie van zijn discipelen op een berg verschenen. (Ook Mozes zou door God tot zich zijn genomen.)

Op Golgotha reageert het volk cynisch, en zo wordt het ook in de Matthäus-Passion gezongen: Halt, halt, lasz sehen ob Elias komme… Dan geeft Jezus geeft de geest, met grote gevolgen: de ‘voorhang’ in de tempel scheurt, de aarde  beeft, de rotsen barsten kapot.  Ja, en dan weet het volk/zingt het koor: Wahrlich, dieser ist Gottes Sohn gewesen.

Sint Laurens, 15 maart 2016

PS Dit werk van Marc Chagall, de Calvarie, dateert uit 1912. Het is afkomstig uit het Museum of Modern Art in New York, en tot 10 april 2016 te zien in de Nieuwe Kerk te Amsterdam. Voor meer info: https://www.nieuwekerk.nl/tentoonstellingen/meesterwerk-2016